Donderdag 21 meiKelimutu

Om 4:00 uur (!) vertrekken we met de bus naar Kelimutu, het vulkanengebied met drie verschillende kleuren meren. We zien hier de zonsopkomst, maar die is niet erg spectaculair. De meren zijn erg mooi: een zwarte en twee blauwgroene. Het kleine groene meer is van kleur aan het veranderen. Vorig jaar december werd hij zwart, twee dagen geleden is hij rood geweest (zeggen ze).
De meren veranderen wel vaker van kleur. Hoe dit precies komt, weet men nog niet, maar het heeft met mineralen en mossen te maken. Het zit niet in het water zelf; dat is zo helder als glas. De terugweg lopen we met Wim en Anja. We nemen per ongeluk de lange wandeling, zodat we er circa drieënhalf uur over zullen doen, terwijl we twee uur gepland hebben. Hoewel het veel bergaf is, worden we goed moe. Snel mandiën, eten (macaroni bolognese) en een middagdutje doen om de slaap in te halen.
Intussen is het gaan regenen en de hele middag zal er af en toe een bui vallen. Als wij tegen zessen buiten zitten, horen we een bui aankomen. Harder dan zo, kan het gewoon niet regenen. Wat een water komt er naar beneden!
's Avonds horen we van Marga en Thea, dat Edmee totaal uitgeput is, zowel geestelijk als lichamelijk. Rust heeft ze nodig.

Vrijdag 22 meiMaumere

's Morgens rijden we zonder Edmee naar Maumere. In de middag liggen we wat aan het strand.
Een grote verrassing is, dat Edmee hierna in het hotel aanwezig is. Ze heeft zich met een soort ziekenauto laten brengen. Het is nog niet veel, maar misschien krijgt ze dan rust.
We geven haar een pakje voor haar verjaardag. 's Avonds is het echter weer zo erg, dat besloten wordt, dat ze naar Nederland terug zal gaan. Over twee dagen kan ze vertrekken. Het is jammer voor haar, maar het is echt het beste.

Zaterdag 23 meiNaar Tana Toraja (Sulawesi)

Op het vliegveld nemen we afscheid van Noud, die de laatste week niet mee zal gaan. Hij gaat naar vrienden op Soemba. Met een Fokker-27 vliegen we om 9:30 uur naar Ujung Pandang op Sulawesi voor onze laatste week. De vlucht gaat voorspoedig en we krijgen een (lunch)doosje.
Het groepje is flink uitgedund: nog zeven mensen, incl. Marga. In Ujung Pandang stappen we in een busje om naar Rantepao in Tana Toraja te rijden. Het eerste stuk is prima, maar hoe verder we komen, hoe slechter de weg wordt, zodat we flink hobbelen. We zijn dan ook lichtelijk geradbraakt, als we 's avonds om 20:30 uur in Rantepao aankomen.
Lekkere luxe huisjes krijgen we met een warme douche. Heerlijk. Ze hebben een verrukkelijk drankje: 'marquisa met terongsap'.

Zondag 24 meiTana Toraja

Samen met Bayo, onze gids, vertrekken met het busje om een aantal bezienswaardigheden te bekijken. Eerst gaan we naar Suaya. Dit is een van de weinige plaatsen waar originele tautau staan. Dit zijn beelden van hout, waar de geest van de overledene voortleeft. Hun rol is het bewaken van de achter hen uitgehakte graftombe en het verschaffen van zegeningen aan hun nakomelingen. Veel beelden zijn in de tachtiger jaren echter gestolen. De regering heeft toen besloten er replica's voor in de plaats te zetten. Ook hebben verschillende families de tautau zelf weggehaald om diefstal te voorkomen.
Hierna rijden we door naar Tampang Allo. Hier is een natuurlijke grot met hangende graven en doodskoppen. Vervolgens naar Kambira, waar een oude boom staat, die dient als laatste rustplaats voor gestorven baby's (kinderen die enkel melk drinken). De lijkjes worden geplaatst in openingen die in de stam zijn gehakt. Die opening wordt vervolgens dichtgemaakt, zodat de boom uiteindelijk om de stoffelijke resten van de kinderen heen groeit. Vervolgens gaan we naar Lemo. Weer veel tautau, slechts een enkeling is origineel.
De gids hoort dat er in de buurt de laatste dag van een begrafenisceremonie gevierd zou worden. Normaal gebeurt er dan niet meer zoveel, maar we willen toch wel even kijken. Het blijkt, dat er 's morgens drie buffels zijn geslacht, waarvan we de ingewanden nog zien liggen. We zijn wel net op tijd voor hanengevechten, die officieel verboden zijn. Twee hanen krijgen een lang scherp mesje aan een poot en dan gaan ze elkaar te lijf, totdat er een bij neervalt. Door de aanwezige bevolking wordt stevig gegokt. Een sensatie!
's Morgens plenst het enorm, waardoor we moeten glibberen door de vette klei. 's Middags is het weer wat zonniger.
Op de terugweg komen we langs Nanggala, een traditioneel Toraja-dorp. Hier staat een kolossale rij van veertien magnifieke rijstschuren, waarin oude en nieuwe motieven zijn vermengd. Er staat ook een enorme boom vol met vliegende honden. We mogen ze niet aan het schrikken maken, want dat zou volgens de eigenaar een slecht voorteken zijn.
's Avonds eten we in een restaurant karbouwenvlees. Lekker.

Maandag 25 meiTana Toraja

Met Bayo gaan we op pad voor een dagje sightseeing, richting noordoosten. Bij een klein plaatsje gaan we op ons gemak wandelen en we kijken overal uitgebreid. Bayo wist erg veel over planten en de werking ervan. Af en toe lopen we door een dorpje (drie huizen). Erg leuk. In een rots is een groot aantal graven uitgehakt. Met twee ervan is men bezig, een smerig werk.
We staan net op het punt van vertrekken, als we een rouwstoet aan zien komen. Het blijkt een kinderbegrafenis te zijn. Het kindje is ongeveer een jaar en dus te oud voor een boombegrafenis. De baar wordt gedragen door allemaal kinderen. Een of twee volwassenen zijn erbij om het lijkje in het graf in de rots te schuiven. Niemand is bedroefd. Er wordt één buffel geofferd. De man die het graf heeft geopend, laat even zien dat de botten van oma er nog liggen.
Even verderop is een openbare begraafplaats met ongeveer tweehonderd graven. Deze wordt niet meer gebruikt. Overal in de grot liggen doodshoofden en beenderen. De kinderen spelen ermee. Een beetje luguber.
Terug in Rantepao doen we inkopen voor de komende dagen. Het is droog gebleven op een paar spetters na.

Dinsdag 26 meiWandeling Tana Toraja

We maken een trek van twee dagen. André gaat niet mee, dus zijn we met z'n zessen. Bayo en twee dragers. Die laatste twee vinden we wel een goed idee. We worden met een busje een eind op weg gebracht naar Salu. Om 8:00 uur beginnen we te lopen. Hier vandaan is het zo'n vijf kwartier klimmen. Goed steil: afzien! Het is zeer beslist de moeite waard. We lopen heel hoog en hebben schitterend uitzicht over de sawa's en andere bergen. Later over de rivier. Steeds is het uitzicht anders met telkens zo'n weids gezicht. Grandioos.
Gelukkig is het weer uitstekend. Soms bewolkt, soms zonnig, maar altijd droog. Pas 's avonds om 18:00 uur begint het te gieten.
In Limbong drinken we 's middags thee. Heel verkwikkend. Even later lunchen we op een gammel bruggetje met koude nasi. Je hebt dan tenminste geen last van starende mensen. In Pangala overnachten we tenslotte. We hadden gerekend op een dorpje met drie huizen en een rijstschuur waar we zouden moeten slapen. Pangala is echter aardig groot met een vrij luxe hotel. Een heel welkome verrassing.
We zijn wel blij, dat we er zijn (om 15:00 uur), want het laatste stuk is erg steil omlaag en omhoog geweest. 's Avonds vallen we als een blok in slaap.

Woensdag 27 meiWandeling Tana Toraja

Vol goede moed en uitgerust gaan we weer op weg. Het eerste half uur is vlak terrein, daarna begint het klimmen weer. Wat ben je dan snel uitgeput. We zijn blij, dat we geen spierpijn hebben overgehouden van gisteren.
In het dorpje Tondok Litak verkoopt de plaatselijke bevolking koffie. Leuk om te zien.
We lopen tot Batutumongga waar we lekker eten en wandelen dan naar de bus die in Lempo staat te wachten. Om 14:15 uur komen we hier aan. We zitten amper in de bus of het begint te regenen. We hebben mazzel met het weer gehad. Je moet het altijd maar weer afwachten.
In het hotel nemen we een overheerlijke warme douche en in het restaurant eten we uitstekend: zwarte rijst en in een stuk bamboe klaargemaakt overheerlijk kokosvlees.

Donderdag 28 meiNaar Kuta (Bali)

Een lange busrit brengt ons terug naar Ujung Pandang in het zuiden van Sulawesi en we stappen meteen in het vliegtuig dat ons naar Bali vliegt, waar we overnachten.

Vrijdag/Zaterdag 29/30 meiNaar huis

Na een dagje strand in Kuta vertrekken we met Singapore Airlines om 18:30 uur via Singapore naar Amsterdam, waar we om 9:50 uur arriveren.

Dit was een reis met Baobab (tegenwoordig Sawadee).

Hier staan wat extra foto's in de fotogalerij.